Andrijevica

Opštinski centar Andrijevica je relativno mlado naselje, jer njeni prvi začeci počinju tek sredinom XIX  vijeka. To ne znači da teritorija opštine nije bila od uvijek prostor ljudskog djelovanja i prostor sa privredno aktivnim mjestima, koja su u zatišju nastajala ili nestajala najezdom osvajača.

Arheološkim ispitivanjima Zavoda za zaštitu spomenika sa Cetinja 1956. godine, ustanovljeno je da tragovi materijalne kulture iz doba neolita postoje u ivangradskoj kotlini. Sem toga pronađeni su i tragovi ilirske materijalne kulture, pa se moze pretpostaviti da je i okolina Andrijevica bila ekumenski prostor svih starih naroda.

Otkriveni su i brojni lokaliteti rimskih naseobina ne samo u Ivangradskoj kotlini gdje je postojao rimski grad Municipium, već i u okolini Andrijevice. Na rimskim nekropolama nađeno je više spomenika. Naročito je dobro očuvan spomenik u selu Zabrđu ispod Željevice. Na osnovu ovih dokaza može se zaključiti da je prostor opštine Andrijevica bio društveno ekonomski aktivan počev od najstarijih vremena.

Jugozapadno od Andrijevice, na daljini od 1 km. U selu Božiću nalazi se uzvišenje Grace, gdje u Srednjem vijeku postojala tvrđava – grad što i samo ime kaže. I danas je primijetan prostor gdje je bila tvrđava koja je imala strategijski značaj na raskrsnici puteva uz rijeku Lim i njenu pritoku Zlorečicu. Ovi putevi su bili sastavni dio glavnog puta između stare Raške i Zete.

Brojni srednjovjekovni spomenici: hrisovulje, akti, ljetopisi, tipici i zapisi, zabilježili su poveći broj sela koja se i danas nalaze u zaleđu Andrijevice i koja su bez sumnje starija od same varošice.

Zabilježeno je da je ovaj kraj bio gusto naseljen srpskim življem i u doba Nemanjića, a da je gravitacioni centar bio Budim grad u Budimljanskoj Župi 15 kilometara udaljen od Andrijevice i njene okoline.

Po Rimskoj povelji iz XIII vijeka; Komska župa i dotične župe pripale su Rastku Nemanjiću i potomcima Miroslava Nemanjića pa je njegov sin Andrija, zahumski knez podigao u svoju slavu crkvu u Međurečju, (današnja stara Andrijevica) Crkva ”Andrijevna” imala je radionicu rezbarenog karaktera ali je dolaskom Turaka više puta spaljivana, rušena i obnavljana da bi konačan razor doživjela 1765. god. za vrijeme pohoda Kariman – paše koji je spalio sva sela u Komskoj Župi.

U kasnijem periodu (1853) godine, staro ratničko srpsko pleme Vasojevići podizalo je često ustanke protiv turske vlasti, počelo je i da razvija naselje oko crkve ”Andrijevne” po kojoj je i dobila ime ova varošica. Godine 1858. istaknuti vojvoda plemena Vasojevića Miljan Vukov proglašava Vasojeviće sastavnim dijelom Crne Gore.

Od 1878. godine, Andrijevica postaje glavno političko jegro za čitavu sjevernu Crnu Goru.

U Andrijevicu dolaze i srpski emigranti na savjetovanje i radi primanja oružja. To je doprinijelo razvoju kraja, a i varošice tako da je već 1882.god. u njoj bilo 20 kuća. U ovo vrijeme ona se razvija u više pravaca. Sem vojničke funkcije ona stiče administrativno-upravnu, trgovačku, a otvaranjem škola i prosvjetno kulturnu.

Tako je Andrijevica do 1912. godine, šireći se uz glavni polimski put na fluvijalno glacijalnoj terasi iznad Lima, dobila fizionomiju varošice. Razvoj kraja i varošice biva prekinut tokom Balkanskog i Prvog svetskog rata, da bi tek posle oslobođenja od Austrougarske nastao njen značajan procvat. Odmah posle Prvog svetskog rata Andrijevica je najprije bila okružno mjesto sa četiri sreza: Andrijevački, Kraljski, Ljevorečki i Plavsko – Gusinjski.

Ukidanjem okruga od 1921. godine ona postaje sredsko mjesto za sve pomenute srezove. I posle Drugog svetskog rata u Andrijevici je bilo sjedište sreza sve do 1951. godine,  zahvatajući veliko gravitaciono podrucje: Lijevu Rijeku, Mateševo, Bare Kraljske, Plavsko – Gusinjsku kotlinu, Trebačko-Šekularsku opštinu i naravno sadašnje područje opština. U vrijeme između dva svetska rata doživljava najzapaženijni razvitak. Postoje glavni, administrativno upravni, privredni, kulturni i obrazovni centar sjeveroistočnog dijela Crne Gore.

Zakonom o osnovama društvenog i političkog uređenja Narodne Republike Crne Gore od 22 jula 1957. godine, ukinuti su srezovi i prestao da postoji 1 januara 1958. godine.

Od tada je Andrijevica bila opština sve do donošenja novog Zakona o podjeli Narodne Republike Crne Gore na opštine. Tim Zakonom 15. aprila 1960. godine, izgubila je i status opštine, njena teritorija podijeljena je i ustupljena susjednim komunama, a sve administrativno upravne funkcije, privredni, obrazovni u kulturni subjekti priključeni Beranskoj opštini.

Tačno nakon 30 godina od ukidanja opštine Skupština Republike Crne Gore ponovo je donošenjem izmjena i dopuna Zakona o teritorijalnoj podjeli Crne Gore na opštine vratila status opštine i ovoj sredini, pa je 1991. god. ponovo formirana opštinska Skupština i njeni izvršni organi lokalne vlasti.

Park Knjaževac

U čast i kao znak zahvalnosti knjazu Nikoli koji je 1887. godine podigao Crkvu Svetog Arhanđela u centru današnje Andrijevice, narod ovog kraja je ovo mjesto nazvao Knjaževac, koji je danas spomen-park sa spomenicima posvećenim borcima Balkanskih ratova i oba svjetska rata i predstavlja odraz istorije ovog kraja. Park Knjaževac je ujedno prava botanička bašta, sa više različitih vrsta drveća.